fot. soloway/bigstockphoto.com
Turystyka społeczna, nazywana też socjalną, to taki rodzaj turystyki, który jest społecznie zaangażowany, a jej organizator ze względu na swoją wrażliwość społeczną oraz misję kalkuluje cenę danego wyjazdu „po kosztach” bądź z minimalną marżą. Pod tą nazwa kryją się także wszelkie koncepcje i zjawiska, które wiążą się z udziałem w turystyce grup społecznych o niskich dochodach. Każdy z projektów turystycznych o charakterze społecznym ma służyć przywracaniu społeczeństwu jednostek oraz grup wykluczonych. Turystyka społeczna nakierowana jest na zapewnianie wszystkim osobom ich prawa do podróżowania, podejmując tym samym działania na rzecz likwidacji czy ograniczenia barier, głównie braku środków finansowych.
Turystyka społeczna jest takim rodzajem działalności, którą organizują stowarzyszenia, spółdzielnie i związki zawodowe. Jej cel to zapewnienie możliwości podróżowania jak największej ilości osób, w szczególności osobom, które należą do najmniej uprzywilejowanych grup społeczeństwa.
Głównym beneficjentem turystyki społecznej jest społeczność lokalna. Wśród niej znajdują się:
- dzieci i młodzież – grupa społeczna wyodrębniana ze względu na wiek i kontynuowanie nauki; wsparciem obejmowane są wyjazdy w trakcie roku szkolnego i w czasie wakacji,
- osoby niepełnosprawne (bardzo często wraz z opiekunem) – dofinansowaniu podlegają wszelkie podróże turystyczne bądź tylko turnusy rehabilitacyjne,
- osoby starsze, grupa najbardziej niejednorodna, wydzielana dowolnie według kryterium wieku (np. 65+, 60+, 55+ czy nawet 50+); za seniorów uznaje się tu zarówno osoby aktywne zawodowo, jak również emerytów oraz rencistów,
- rodziny w specjalnej sytuacji, czyli rodziny dysfunkcyjne i patologiczne, rodziny zagrożone wykluczeniem społecznym, rodziny niepełne, rodziny zastępcze, rodziny dotknięte klęskami żywiołowymi, dzieci z domów dziecka,
- Polonia na Wschodzie (z krajów b. ZSRR), czyli polscy obywatele i ich potomkowie, którym sytuacja ekonomiczna utrudnia czy też uniemożliwia odwiedziny ojczyzny
Turystyka socjalna opiera się na wspomaganiu uczestnictwa w turystyce, sprzyjaniu integracji lokalnej społeczności (mieszkaniec-mieszkaniec), integracji turystów z lokalną społecznością (mieszkaniec-turysta). Korzyści z realizacji takiej turystyki obejmują uczestników wyjazdu, jej organizatorów oraz regionów turystycznych, a także pośrednio – państwa.
Turystyka społeczna jest zjawiskiem bardzo pożądanym, gdyż przynosi wiele korzyści. Przyczynia się m.in. do walki z bezrobociem, zwiększania dochodów regionów recepcyjnych oraz „nakręcania” gospodarki. Na dofinansowaniu podróży dyskryminowanych i wykluczonych grup zyskują nie tylko bezpośredni oraz pośredni beneficjenci, ale także całe społeczeństwo (ograniczanie występowania zjawisk patologicznych, poprawa wizerunku danego obszaru, budowa kapitału społecznego). Obecnie turystyka socjalna stanowi idealne narzędzie kreowania popytu na dobra oraz usługi turystyczne.